گنج مهجور
نهاد امور تربیتی توسط شهیدان رجایی و باهنر تاسیس شد، اما برخلاف انتظار آنطور که باید در حیطه عمل چندان وظایف خود را به فعلیت نرساند. در این زمینه با حجت الاسلام احمدی به گفت وگو پرداختیم.
کیمیا میرزائی، خبرنگار بعثنا: به‌مناسبت سالروز تاسیس نهاد امور تربیتی به مصاحبه با آقای بابک احمدی مشاور خانواده و اخلاق و مدرس دانشکده افسری نشستیم، در این مصاحبه با مسائل پیرامون این مسئله مهم تعلیم و تربیت اشاره شد.
ضمن عرض تشکر از شما استاد بزرگوار بابت همکاری و قبول زحمت. تعریف شما از تربیت و هدف آن چیست؟
ممنون از اینکه بنده را قابل دانستید. ان‌شاءالله که بتوانم پاسخ‌های مناسبی خدمت شما عرضه بدارم. از نظر بنده حقیر با توجه به مدتی که توفیق مطالعه و انس با منابع داشته‌ام؛ تربیت یعنی کمک به افراد برای ساختن شخصیتشان. اینکه توانایی‌ها و استعدادهای درونی افراد به صورت بالفعل و در مسیر صحیح نمود پیدا کند. ما در تربیت به دنبال این هستیم که افراد از تمام توانایی‌ها و داشته‌های خود استفاده کنند.
به نظر شما سیستم آموزشی امروز ما منطبق بر تربیت اسلامی است؟ و برای اجرای برنامه تربیت اسلامی در آموزش و پرورش در چه زمینه‌هایی باید ورود کرد؟
با حفظ احترام برای تمامی دست اندرکاران امور تربیتی و زحمتکشان عرصه تربیت باید عرض کنم؛ گلایه‌ها بسیار است. ظرفیت اسلام و مکتب اسلام برای تربیت بسیار زیاد است. ولی متاسفانه ما به میزان داشته‌های خود از این مکتب استفاده نمی‌بریم. باید در شیوه آموزش خود تجدید نظر کنیم. دادن اطلاعات آماری و اطلاعات عمومی و تاریخ اسلام را مساوی با تربیت دینی و اسلامی ندانیم. تربیت اسلامی بیش از هرچیزی بر خودشناسی استوار است. ما در جریان تربیت باید سعی در تغییر نگرش افراد به خودشان داشته باشیم.
تربیت اسلامی چه شاخه‌ها و زیرمجموعه‌هایی دارد؟ و تا چه اندازه زندگی شخص را در بر می‌گیرد؟
تربیت اسلامی در تمام شاخه‌ها و زیر مجموعه‌های زندگی جریان دارد. از شخصی‌ترین رفتارها تا کلان‌ترین موضوعات را در بر می‌گیرد. سیاست و تجارت، تفریح و ورزش، کار و استراحت، خانواده و ارتباط اجتماعی و... هیچ موضوعی نیست که با تربیت دینی مرتبط نباشد. در یک کلام کل زندگی اشخاص با تربیت اسلامی ارتباط دارد.
چه منابعی را برای آموزش امور تربیتی و اخلاق اسلامی معرفی می‌نمایید که برای دانشجویان و معلمان مفید باشد؟
بهترین منابع، خود قرآن و روایات اهل بیت علیهم اسلام هستند. البته فهم صحیح از این منابع مهم است و به همین دلیل باید با منابع معتبر تفسیر و شرح آیات و روایات مانوس باشیم. کلمات امام و مقام معظم رهبری در باب تربیت انصافا مهم و راهبردی هستند. از آثار شهید مطهری نیز نباید غافل بود که بسیار مفید می‌باشند.
اگر بخواهید یک نقشه راه برای تربیت مربیان ترسیم کنید، از نظر شما باید چگونه باشد؟
تربیت مربی باید مبتنی بر عملگرایی باشد. صرف سخن گفتن و بیان اطلاعات سبب ساخت و اصلاح رفتار افراد نمی‌گردد. مربی باید با رفتار و اعمالش مشوق دانش آموزان باشد. هیچ چیزی به اندازه رفتار صحیح مربیان در تشویق دانش آموزان برای حرکت در مسیر درست تاثیر ندارد.
الگوسازی در مقوله تربیت تا چه اندازه اثرگذار است؟
الگوسازی بسیار بسیار مهم و اثرگذار است. یکی از شیوهای به کار گرفته شده در قرآن که مهمترین کتاب تربیتی بشریت است؛ استفاده از همین روش الگوسازی است. اشاره قرآن به سرنوشت خوبانی چون حضرت یوسف علیه السلام و یا آسیه همسر فرعون از همین باب می‌باشد. خوب معرفی کردن الگوها و از طرفی ایجاد علاقه‌مندی بین دانش آموزان و الگوها نقش مهمی در ایجاد حرکت در آنان دارد.
اضافه شدن رشته «امور تربیتی» به دانشگاه فرهنگیان و آکادمیک کردن مقوله پرورش تا چه اندازه می‌تواند کارآمد باشد؟ و اینکه آیا تربیت بر اساس اصول و ارزش‌ها باعث جبر متربی برای حرکت در یک خط واحد نمی‌شود؟
رشته امور تربیتی هم لازم و هم مفید است به شرطی که فقط به یک عنوان اکتفا نکنیم و در انتخاب منابع و شیوه آموزش بسیار دقت نماییم. در رابطه با سوال دوم‌تان هم باید بگم خیر، شیوه آموزش ما باید به شکلی باشد که متربی با تمام علاقه و یا شوق در مسیر قدم بردارد. انسان ذاتا انتخاب‌گر است. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم متربی ما با افکار مختلف و روش‌های گوناگون سر و کار دارند. این ما هستیم که با آموزش صحیح باید برتری مکتب تربیتی اسلام را برای آنان آشکار کنیم که آنان با علاقه این راه را انتخاب کنند.
خیلی ممنون از شما بابت نکات ارزشمندی که بیان کردید، در پایان اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
سپاس و تشکر از شما بابت فراهم کردن مقدمات این مصاحبه، نکته‌ی آخر اینکه از داشته‌های خود غافل نباشیم. گنج با ارزشی به نام اسلام که بهترین شیوه تربیت را در اختیار ما گذاشته را نادیده نگیریم.