یادداشت دانشجویی
چرا حاکمیت ملزم به ایجاد تحول در آ.پ می باشد؟
به گزارش مرکز بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان، میثم حیدری، معاونت سیاست ورزی مرکز بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان فارس در یادداشتی نوشت:
در مجموعه نظریات و پارادایم های موجود پیرامون موضوع تعلیم و تربیت و کارکرد آن در جامعه نگاه های متفاوتی وجود دارد که هر کدام در جای خودقابل تامل هستند. در این یادداشت سعی شده است متناظر با پارادایم ها و نظریه های مختلف، نسبت حاکمیت با آموزش و پرورش روشن شود.
لازم به ذکر است این یادداشت در ادامه یادداشت در جست و جوی تحول میباشد. نقش و جایگاه آموزش و پرورش در توسعه صنعتی کشور ها؛ توسعه صنعتی هر کشوری مستلزم دارا بودن شرایط مختلفی میباشد؛ از فراهم بودن مواد و منابع طبیعی گرفته تا مهمترین رکن توسعه صنعتی یعنی منابع انسانی ماهر و کارآمد علاوه بر این کشور های صنعتی برای رسیدن به رشد پایدار در ابعاد مختلفِ صنایع خود، نیازمند حداکثر بهره وری در تولیدات می‌باشند که این بهره وری بدون توجه جدی به تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص میسر نخواهد شد.
پژوهش های صورت گرفته در حوزه توسعه پایدار صنعتی کشور های پیشرو در این عرصه نشان می‌دهد که عمده سرمایه گذاری کشور های صنعتی برای رسیدن به رشد پایدار، رشد کمی و کیفی مراکز تعلیم و تربیت خود بویژه مدارس میباشد. مهمترین و اساسی ترین رکن توسعه صنعتی کشور ها آموزش و پرورش میباشد و آموزش و پرورش توسعه یافته مقدم بر صنعت توسعه یافته خواهد بود.
نقش و جایگاه آموزش و پرورش در قرار گرفتن انسان در مسیر کمال و حیات طیبه؛ در مبانی نظری تحول بنیادین آموزش و پرورش اشارات مختلفی به کمال،حیات طیبه و قدم بر داشتن انسان در مسیر رسیدن به جایگاه نهایی و شایسته انسان شده است. در تعریف حیات طیبه گفته شده است: حیات طیبه وضع مطلوب بشر بر اساس نظام معیار اسلامی است که با انتخاب و التزام آگاهانه و اختیاری افراد و جامعه، در همین زندگی دنیایی و در جهت تعالی آن می‌تواند شکل بگیرد و تحقق آن دستیابی به اهداف اصیل زندگی انسان و در رأس آنها نزدیکی و رضایت خداوند را در پی دارد. حیات طیبه مفهومی یکپارچه و کلی است که همه ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی زندگی انسان را در بر می‌گیرد و شئون گوناگونی دارد که در ارتباط و تعامل با همدیگر و با محوریت شأن اعتقادی، عبادی و اخلاقی، آن را محقق می‌سازند.
با این تعریف از حیات طیبه می‌توان برآورد کرد که نقش یک هدایت گر در رسیدن به این جایگاه چقدر حائز اهمیت میباشد و افرادی که در مسیر رسیدن انسان ها به این مرتبه نقش محوری دارند همان هدایت‌گران اصیل یعنی معلمان هستند. پس می‌توان گفت اگر جامعه اسلامی جایی است که در آن مردم در مسیر کمال و حیات طیبه قرار می‌گیرند، حکومت اسلامی نقشی بی بدیل در تربیت آنها دارد و ابزار این تربیت الهی روح آموزش و پرورش یعنی معلم خواهد بود.
نقش آموزش و پرورش در تثبیت ایدئولوژی حاکمیت در ذهن عموم مردم جامعه: تقریبا در تمامی کشور هایی که مبنای ایدئولوژیکی دارند اصلی بسیار مهم و البته محوری نهفته است، تثبیت ایدئولوژی حاکمیت(چه درست چه غلط) در تفکر افراد جامعه.
در جوامع ایدئولوژیک محور اگر حاکمیت نتواند ایدئولوژی خود را در منظومه فکری جامعه تثبیت نماید بقای آن به خطر می افتد خلاصه مطلب هرچه این تثبیت قوی تر باشد دوام حاکمیت بیشتر خواهد بود و هرچه مبنای ایدئولوژیکی سست تر شود عمر حاکمیت کوتاه تر خواهد شد.
نطق ربکا پترسون در حضور جو بایدن نیز از نمونه های نزدیک این مورد میباشد:
نطق ربکا پترسون برنده جایزه آموزنده ملی سال ایالات متحده آمریکا(۲۰۲۳) در حضور جو بایدن رئیس جمهور آمریکا و رسانه های حاضر: من به این خاطر تدریس میکنم که این کار برای من فرصتی فراهم میکند که بواسطه آن میتوانم رویای آمریکایی را به نسل های بعد انتقال دهم. آموزگاران بدانید شما حافظ دموکراسی ما هستید.
در این نطق میبینید که آموزنده ملی آمریکا چگونه از ایده دموکراسی غربی سخن گفته و وظیفه انتقال این مفهوم توسط آموزگاران سخن گفته است.نقش آموزش و پرورش در انتقال فرهنگی و جامعه پذیری افراد.
این قسمت از نقش و جایگاه آموزش و پرورش علاوه بر اینکه مستقیما به کشورهای ایدئولوژیک محور(بخش قبلی) مرتبط میباشد به کشور های متمدن با فرهنگ های چند هزار ساله نیز مرتبط میباشد. گاهی اوقات کشورهایی وجود دارند که ایدئولوژی حاکم بر آنها مربوط به تاریخ فرهنگی آن کشور میباشد و ونمود آن در فرهنگ چند هزار ساله آنها میباشد که از گذشته تا به امروز سینه به سینه منتقل شده است.
در این کشور ها آموزش و پرورش علاوه بر اینکه می‌تواند نقش مهم در بقیه عرصه های پیشرفت و توسعه کشور داشته باشد، جایگاهی محوری در بحث جامعه پذیری، انتقال مبانی فرهنگ جامعه از نسلی به نسل دیگر و تثبیت ایده تمدنی در ذهن افراد جامعه داشته باشد.
در تمامی کشور ها، افراد جامعه چندین سال ابتدایی زندگی خود را در مدارس و مراکز تربیتی میگذارند فی الواقع برای ساخت زندگی خود آماده می‌شوند.در این بین مدارس و مراکز تربیتی علاوه بر آموزش نقش انتقال فرهنگی و ساخت ایده تمدنی در ذهن ها را برعهده دارند.نقش های کلی آموزش و پرورش؛ علاوه بر موارد کلانی که در بالا به آنها اشاره شد لازم به ذکر است آموزش و پرورش دارای نقش ها و کارکرد های خرد در جامعه نیز میباشد.
فعال سازی قوه تفکر در افراد جامعه، آموزش مهارت های لازم زندگی به افراد جامعه، هویت سازی،ایجاد نقش های اجتماعی و حتی در نگاهی میانه ایجاد زمینه برای جامعه پذیری سیاسی و پدید آوردن انسجام اجتماعی در جامعه؛ از جمله موارد مهم در بحث نقش آموزش و پرورش در کشورها میباشد.
نقش آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران: از هدف های مهم و محوری انقلاب اسلامی ونظام جمهوری اسلامی ایران، زمینه سازی در راستای تحقق اهداف متعالی دین اسلام و فرهنگ اصیل ایرانی و در نهایت تشکیل تمدن نوین اسلامی ایرانی است. با این تفسیر یکی از نهادهای اساسی و زمینه ساز برای رسیدن به این هدف بزرگ نظام آموزش و پرورش میباشد. در واقع تعلیم و تربیت، مهمترین زیرساخت تمدن سازی، پایداری و تعالی یک جامعه محسوب میشود. جامعه با یادگیری، روح تازه ای پیدا میکند و رشد و اعتلا میباید. در حقیقت، آموزش و پرورش اسلامی باید طوری باشد که که از درون آن انسانی توانمند،کارساز و در مسیر کمال خلق شود که معلمان عنصر اصلی این هدف بزرگ هستند.
فارغ از تعریف آموزش و پرورش و نقش محوری آن در جمهوری اسلامی ایران ، با اعطای هر کدام های نقش ها و کارکرد های فوق الذکر به آموزش و پرورش هم اکنون زمانی است که حاکمیت نیازمند به تحول جدی در دستگاه تعلیم و تربیت خود میباشد.